Komiteti i fshehtë i Shqiptarëve në Stamboll.
eUdhëtimii Bedri Përmetit në Dibër
"Udherëfenjësi i trimave te
Komitetit të Shqipërisë" .
Vajza e Bilal Çelës tregon.
Komiteti i Fshehtë i Shqiptarëve në
Satmboll
më në fund e kishte kuptuar se në fillim
të këtij
shekulli duhej kaluar nga lufta politike
në atë
të armatosur. Për këtë, jo vetëm që u
bënte thirrje
gjithě komitëve në vilajetet shqiptare,
por kishte
organizuar edhe trimat shqiptarë që do
të
luftonin me armë në dorë për çlirimin e
Shqipërisë, me moton: "Ja shahit,
ja gazi"
(vdekje o fitim)
Si përsa i përket shtratit të bëmave te
shqiptarëve në tëë mirë të çështjes
kombëtare,
ashtu dhe të mundësisë më të lehtë të
komunikimit me komitetin e Stambollit,
Vilajeti
i Manastirit në vitet e para të
shekullit XX u bëë
nga shqip tarët qendra e lëvizjes
kombëtare
shgiptare. Në këtë kohë Komiteti i
Manastirit shpërndau "Udhë-rréfenjes i trimave, Komiteti
Shqipërise". Ka mendim që ky
udherréfenia
eshte shkruajtur nga fundi i vitit 1905
Njé bashkohës e veprimtar 1 Komitetit t
Fshehtë të Manastirit " Për lirinë
e Shqipërise
e kthenë një vit më pas, më 1904.
Nga ana tjetër komiteti i trimave
"Ja shahit. in
gazi ishte krijuar kohë më parë në
stamboll dhe
veproi deri në nëntor të vitit 1912 duke
furnizuar
me "kontigjente" të reja
vilajetet shqiptare pa i
hequr këtë të drejtë komiteteve në
Shqipëri.
Por pavarësisht nga kjo, antarét e
komitetit
"Ja shahit, ja gazi mund të jenë
organizuar më
paré dhe "udhërëfenjësi ...u shtyp
a erdhi në
Manastir nga fundi i nëntorit vitit
1905, kohë në
të cilin Bilal Cela ishte vrarë.
Sidoqoftë "Bilal Çela, Taf Izvira,
Mersim e
Selim Dema, që para krijimit të
komitetit të
Manastirit mbanin të shkruajtur nëqylaf
fjalët
"Ja shahit, ja gazi"7. Më vonë
antar u bënë dhe
shumë dibranë të tjeré e ndër ta dhe
Destan Puca
që deri në vitin 1939 familja ia ruante
qylahin e
tij me këto fjalë%, Por edhe në
"Udhërëfyesin
...ishte paraparë dhe të shkruajtur në
faqen e
parë motoja "Liri a vdekje"99
shpërndau "Udhë-rréfenjes i
trimave, Komiteti
Shqipërise". Ka mendim që ky
udherréfenia
eshte shkruajtur nga fundi i vitit 1905
Njé bashkohës e veprimtar 1 Komitetit t
Fshehtë të Manastirit " Për lirinë
e Shqipërise
e kthenë një vit më pas, më 1904.
Nga ana tjetër komiteti i trimave
"Ja shahit. in
gazi ishte krijuar kohë më parë në
stamboll dhe
veproi deri në nëntor të vitit 1912 duke
furnizuar
me "kontigjente" të reja
vilajetet shqiptare pa i
hequr këtë të drejtë komiteteve në
Shqipëri.
Por pavarësisht nga kjo, antarét e
komitetit
"Ja shahit, ja gazi mund të jenë
organizuar më
paré dhe "udhërëfenjësi ...u shtyp
a erdhi në
Manastir nga fundi i nëntorit vitit
1905, kohë në
të cilin Bilal Cela ishte vrarë.
Sidoqoftë "Bilal Çela, Taf Izvira,
Mersim e
Selim Dema, që para krijimit të
komitetit të
Manastirit mbanin të shkruajtur nëqylaf
fjalët
"Ja shahit, ja gazi"7. Më vonë
antar u bënë dhe
shumë dibranë të tjeré e ndër ta dhe
Destan Puca
që deri në vitin 1939 familja ia ruante
qylahin e
tij me këto fjalë%, Por edhe në
"Udhërëfyesin
...ishte paraparë dhe të shkruajtur në
faqen e
parë motoja "Liri a vdekje"99
shpërndau "Udhë-rréfenjes i
trimave, Komiteti
Shqipërise". Ka mendim që ky udherréfenia
eshte shkruajtur nga fundi i vitit 1905
Njé bashkohës e veprimtar 1 Komitetit t
Fshehtë të Manastirit " Për lirinë
e Shqipërise
e kthenë një vit më pas, më 1904.
Nga ana tjetër komiteti i trimave
"Ja shahit. in
gazi ishte krijuar kohë më parë në
stamboll dhe
veproi deri në nëntor të vitit 1912 duke
furnizuar
me "kontigjente" të reja
vilajetet shqiptare pa i
hequr këtë të drejtë komiteteve në
Shqipëri.
Por pavarësisht nga kjo, antarét e
komitetit
"Ja shahit, ja gazi mund të jenë
organizuar më
paré dhe "udhërëfenjësi ...u shtyp
a erdhi në
Manastir nga fundi i nëntorit vitit
1905, kohë në
të cilin Bilal Cela ishte vrarë.
Sidoqoftë "Bilal Çela, Taf Izvira,
Mersim e
Selim Dema, që para krijimit të
komitetit të
Manastirit mbanin të shkruajtur nëqylaf
fjalët
"Ja shahit, ja gazi"7. Më vonë
antar u bënë dhe
shumë dibranë të tjeré e ndër ta dhe
Destan Puca
që deri në vitin 1939 familja ia ruante
qylahin e
tij me këto fjalë%, Por edhe në
"Udhërëfyesin
...ishte paraparë dhe të shkruajtur në
faqen e
parë motoja "Liri a vdekje"99
Nuk disponojmë dokumente të
drgjpërdrejtaa
te veprimtarise te komitetit "Ja
shahit, ja gazi
por duket se çetave të Bilal Celës, Sul
Hupit,
Sheh Sulës, Baftjar Dodès u ishin shtuar
edhe
ata të Mërsim Demés, Sefedin e Ali
Pustines,
etj. Gjithesesi, këta çeta edhe pse
ishin te
pavarura dhe veprimet e tyre kishin
karakter
autonom, ata pérbenin njeë fuqi goditèse
te nmire
e të suksesshme ne kuadrin kombetar.
Nese i besojmë shkrimit të K.Bitovskit
ne
"Nova Makedonija" se në verën
e vitit 1892 1
famshmi" tradhëtar Bilal Ballanca
me 400
shqiptarë u lëshua në Ohër dhe në një
muaj
operacion, vodhi dhjetra katunde e vranë
trembédhjetë vetë... dhe në se këto
krime
kishin karakter politik , atëherè duhet
pranuar
një e věrtetë e pakundërshtueshme,
enjohur dhe
e vertetuar shkencèrisht: hajdutrit, dhe
vrasèsit
(në rastin tonë 400 vetë), është
vështirë të
mbahen nën komande, kur dihen karakteret
dhe
qellimete tyre ordiner. Ne na duket mëi
afërt e
më bindës supozimi, që komiteti i
Stambollit
duke ditur veprimtarinë atdhetare të
deri
athershme të Bilal Çelës dhe çetës së
tij, ta ketë
afruar e instruktuar në interes të idesë
kombětare. Me krijimin e Komitetit te
Fshehtë
të Manastirit "Për Lirinë e
Shqipërisë" këto
kontigjente trimash të Shqiperisë nisèn
t'i
merrnin udhzimet jo më nga Stambolli.por
nga Manastiri. Ka një të dhene interesante, bimde
për antarësimine Bilal eles në Komiteti
Fshehtë të Manastirit.
dese
tin e
Ne nyjen 12 të "Udhė-rrëfenjës të
trimas
ko-miteti i Shqipërisë", parashihej
organizimi
forcave të fshehta nëpër katunde si
ndihmêse te
çetave të armatosura nga survejimet e
ndiekiekjet
eautoriteteve ushtarake e civile turke.
Në e nga
këta të trupave të fshehta dilte ndonjé
tradhtar
në fillim të këshillohej e nëse nuk
bindej "athere
do vendosur vrasja e tyre pa
fjalë",102 Bedr
Përmeti thotë: "Bej Baba (Halit
Perzeshta) në
fillim të vitit 1905 më nisi per ne
Dibër, që të
merresh vesh me njerëz të përshtatshëm
për të
rekrutuar komitat që na duhen. U mora
vesh me
disa krerë të malësisë; ata më dhanë
fjalën gë
janë gati në çdo cast që të vijnë në
ndihmë të
çështjes kombëtare.0 Një nga këta krerë
padyshim ka qënë edhe Bilal Çela.
Në kujtimet e vajzës së Bilal Çelës
lexojmë
një fakt që konfirmohet me nyjen 12 të
"Udherrëfenjësit... "
" Një ditë babai u grind me
vëllain, Maliqin,
se perse ky nuk jepte dorëhegjen nga
posu
kadiut e të merrej me tregëti. Ai kishte
dhene
jalen për të mose lëshuar pushkën nga
dora kundra Turqise dhe nuk ishte né të miré te
kombit që të dy vëllezërit të kishin dy
qendrime.
Por mixha, Maliqi, që dhe ai punonte pér
çështjen kombetare, por jo me armë,
qendronte
në të tijen. Pas kesaj grindje babai
organizon
Kaçakëte tij dhe i bie një kollone turke
në Qafe
të Xhavatës, ku u tha se nuk mbeti asnjë
gjalle.
Kur u kthye takoi mixhën dhe i tha:
"Hajde, o
kadi, gjykoi trimat e Dibrës se kanë ba
gjak në
Xhavatë, kanë vra turq sa janë ngop dhe
do te
luftojnëse s bën, s'ka rrugë jetër:
vdekje o fitim
Mixha i përgjigjet se postin e kadiut e
mbante
për të jetuar e jo për të gjykuar
shqipëtarët. "Jo
or jo, -ia kthen baba duke i rrudhur
vetullat e
trasha si dy shkurre të mbuluara me
déborë,
nuk na duhen ato para, por kombi,
kombi."104
"Ky ishte babai im, Bilal Çela që
për
Shqipninë nuk ia falte dhe vëllait".
Bilal Çela do ta vazhdonte luftën, jo
vetëm
kundra Turqisë, por dhe kundra të gjithë
atyre
që nukishërbenin çështjes kombětare
shqiptare,
me moton e njohur: "Ja shahit, ja
gazi" (Vdekje o Fitim)
Autoritetet ushtarake turke, popullsia
sllave,
individë të veçantë të shitur, shqiptarë
e
maqedons, u vunë me mish e shpirt për të
eleminuar kaçakun e çartun Bilal Çelën
dhe çetën e tij.
