Vendosja e Bilal Çelës në Bllacë të
Dibrës.
Martesa me Rihane Ukën.Ndërtimi i
Kullës.
Lindja e fëmijëve.
Me vendosjen në Bllacë, Bilali martohet
Rihanen, nga fisi i Uke të Mazhicës27,
Këtu
ndërtoi një kullëme tre pode(kate), me
frëngji e
dalje těfshehtë3, Si miq e shokë pati
Skarret e
Bllacës, por kullën e ndërtoi në trojet
e Zenele.
Bllaca është një ndër 16 katundet e
malësisë
së Grykës së Vogël, ku forca e zakonit
dhe
dëshira për të qenë të pavarur ka qenë e
pranishnme në çdo kohë.
E rrethuar me male dhe kodra nga të
gjitha
anët, me liqenin në jug të katundit, i
japin Bllacës
një bukuri të rrallë e një klimë të
qëndrueshme.
Në defterin turk të Vilajetit të Dibrës
të vitit
1467, Blaca na jepet me 9 shtëpi që te
gjltna të
besimit katolik", Jetesa mbështetej
kryesisht
mbi blegtorinë dhe disa prodhime
bujqesore si
gruri, tërshëra, elbi dhe thekra. Vone
nisi të
kultivohet misri e fasulja. Banoret
pranuan
1slamizmin nga fundi i shekullit XVII.
Si
autoktonët, ashtu dhe fiset e ardhura
nuk e
njohën pushtetin turk. Vetgeverisja
sipas
traditës me pleq e pleqësi u kishte
dhênë një
farë autonomie tëë panënshkruar. Porta e
Lartë
këtë qëndrim të bllacasve e kishte
dënuar si
"kanun Yasak" (jashtë ligjit).
Bllacasit
shfrytëzonin tregjet e pazareve të
Dibrës së
Madhe, Manastirit dhe rrallë atë të
Prizrenit.
Rreth vitit 1860, kur bektashinjtë u
ngjitën
maleve për tu shpëtuar sekteve të tjera
fetare
më të fuqishme dhe pushtetit turk,
bllacasit
njohen e pranuan bektashizmin.
Ne këtë mjedis, rreth vitit 1870, u
verndos dhe
Bilal Çela. Vendosja e Bilal Çelës në
Bllacë bie
në përfundim se ai duhet të ketë ardhur
në
katundete malësisë së Grykës së Vogël
para vitit
1870, të ketë marrë kontakte me banorët
vendas
e ti jetë miratuar "qytetaria"
e tij në këtë katund.
Vijmë në këtë pohim nisur nga fakti se
banorët
e këtyre viseve pranonin vetëm njerëzit
qe
kishin lidhje gjaku me ta si dajën,
nipin,
birazerin, etj. Dhe Bilali asnjë nga
këta nul
kishte përveç miqësisë, bile do të
thoshim
shoqërinë me Skarret. Nuk ka dyshim se
kétu
duhet të ketë ndikuar karakteri i fortë
prej
malësori, burrëria dhe besa e Bilal
GÇelës, që
mundi të vendosej e të bashkëjetonte me
maleësorët e Bllacës dhe të katundeve
përreth.
Kaq shumë u mniqësua me ta sa, që dhe
kur
ndertoi shtëpi e u vendos përfundimisht
në
Bllacë të Dibrës së Madhe kurrë nuk i
harroi ata
malesorë të mirë që e trajtuan dhe e
deshën si
njeriun e tyre të gjakut.Ai shkonte
shpesh për
miqësi; por dhe për të organizuar njerëz
kundra
garnizoneve turke të përqendruara në
Dibër të
Madhe, Strugë, Resnje, Ohër; kundra
kollonave
turke qe marshonin në drejtim të
Manastirit e
Dibrës, Manastir-Ohër-Korçë; Manastir -
Tetovë, në malet e Petrinos, të
Karaormanit e të
Stugovës. Dhe është fakt i njohur se
çeta e Bilal
Çelés mbeti e kompletuar kryesisht me
luftëtarë
të katundeve të Grykës së Vogël,
Ne Bllacë Bilali qëndroi 22 vjet. Këtu
lindën
pesë djenmë: Miftari, Qamili, Xheladini,
Ferati,
Mërsimi si dhe katër vajza Seadia,
Adivia,
Dania dhe Nazja0, Miftari shkoi në
Selanik, ku
nuk dihet se në ç'kushte u vra. Ferati
dhe
Mersimi vdiqën të pa martuar në
Ballancë.
Ndërsa Qamili dhe Xheladini jetuan e u
martuan në Ballancë duke lënë pas tre
gjenerata
me rreth 40 meshkuj deri në vitin 2005.
Një pjesë
nga trungu i Bilalit jetoinë në Dibër të
Madhe e
nje pjesë në Amerikë (Staten Island),
por me
mendje e shpirt thonë ata "Jemi në
Diber.
